Vestingstad
Aan de voet van het Kasteel van Valkenburg ontstaat vanaf het midden van de veertiende eeuw het stadje Valkenburg met verdedigingswerken bestaande uit stadspoorten, stadsmuren en torens met valbruggen en grachten.
De verdedigingswerken bestaan in eerste eeuwen uit houten palissaden en aarden wallen. voor de bouw van een stenen stadsmuur. Na verloop van tijd worden ze vervangen door een mergel stenen stadsmuur. Bij de Heunsberg is een droge gracht gegraven ter bescherming van het kasteel, ‘De Dwingel’ genoemd. Later is die gracht opgehoogd tot een trappenstraat.
Op een oude kaart van Jacob van Deventer uit 1540 is het vestingstadje duidelijk herkenbaar.
We zien hierop de 3 poorten die, samen met de 3 verdedigingsbolwerken, muurtorens en stadswallen, ook nu nog het oude vestingstadje markeren.
A Kasteel Valkenburg, huidige kasteelruïne.
B Den Halder, hoektoren ‘Haller toren’ ter verdediging van de vestingwerken.
C Bolwerk Walram, hoekverdediging bij de sluis.
I Geulpoort, is in 2015 herbouwd
II Berkelpoort, na 400 jaar is weer een dak op deze poort aangebracht
III Grendelpoort is in oude luister hersteld
1 Kerk, H.H. Nicolaas- en Barbarakerk.
2 Gasthuis, hier worden arme en zieke inwoners opgevangen en verpleegd. Reizende pelgrims vinden hier een slaapplek.
3 Landshuis, gelegen op de plek van het huidige Museum Valkenburg. Hier zetelt het bestuur van ‘Het Land van Valkenburg’ en het gerecht.
1 tot en met 11 geven de muurtorens aan waaronder de Beelen toren, de Nieuwe toren en de Haller toren.
Drie poorten bieden toegang tot het stadje: De Grendelpoort, Berkelpoort en de Geulpoort. Oude bronnen vermelden ook nog de Nieuwpoort, Molenpoort (Geulpoort), Olijpoort, Meypoort en Drenckpoort. De poorten zijn ‘s avonds gesloten ter bescherming van de bevolking binnen het stadje. Er zijn dan drie bruggen: de Geulbrug, de Taterbrug en de Valbrug.
De mergelsteen waarmee het kasteel, de vestingwerken en veel andere gebouwen zijn ge-, herbouwd en uitgebreid, is rechtstreeks gewonnen in de ondergrond waarop de gebouwen gerealiseerd zijn. Hierdoor is in Zuid-Limburg vanaf de Middeleeuwen meer dan 500 km aan gangenstelsel ontstaan.
Al wandelend door het centrum van Valkenburg zijn er nog overblijfselen te zien van het ooit zo machtige kasteel, stadsmuur en toegangspoorten. De Wandelroute Vestingstad Valkenburg leid je langs en door de vestingstad.
Binnen de vesting zijn er in die tijd twee molens: Banmolen (13e eeuw, granen en peulvruchten) en Oliemolen (15e eeuw, nu Fransche molen).
Oude bronnen maken ook nog melding van vijf andere torens: de Louxtoren, Barbiertoren, Hallertoren, Nieuwetoren en Beelentoren.
Meer weten over de bewoners van het Kasteel: https://vestingstadvalkenburg.nl
