Mergel.nU

Museum Land van Valkenburg Foto Hélène Hoenjet.

Zondag 9 oktober 2011
‘Stijlornamenten en Mergelarchitectuur in Valkenburg’ lezing door Els Diederen
Museum Land van Valkenburg | Grotestraat Centrum 31 | T. 043-6016394
Aanmelden: 043-6016194. Aanvang: 14.00 uur. Entree: € 5,- p.p.

Lezing “Mergelbouw en stijlornamenten in de Valkenburgse architectuur”.

Vanaf de 13e tot de 20e eeuw werd in Valkenburg en omgeving met mergel gebouwd. De zachte kalksteen wordt gewonnen uit de eigen berg (grot).
Een nieuw huis gebouwd met mergelsteen ziet er glad uit, de steen wordt gezaagd. De kleur is stralend roomgeel. Onder invloed van weer en wind verkleurt de bovenlaag na enkele jaren tot een grauwgrijze kleur. Om de gevels te beschermen werden deze vaak witgekalkt.

Omdat mergel goed te bewerken is tonen de mergelen gebouwen veel decoraties in de vorm van ornamenten, sierranden, profiellijsten, kapitelen, consoles, panelen, pilasters, voluten, figuren en reliëfs. Vaak is de ornamentatie een uiting van een bepaalde stijlperiode, maar over het algemeen zijn er weinig stijlzuivere woningen te vinden. Meestal werden diverse stijlkenmerken door elkaar gebruikt.

Het oudste gebouw in mergel is het kasteel van Valkenburg, uit de 13e eeuw, in gotische stijl. In de lezing komen verder aan bod: gebouwen uit de tijd van de barok (17e eeuw), uit het historisme van de 19e eeuw tot en met de Jugendstil (-1915).
Na 1920 wordt er minder in mergel gebouwd, baksteen is dan in de mode. Uit de periode van de Art Deco zijn er nauwelijks voorbeelden in mergelbouw te vinden.
In de jaren 50 van de 20e eeuw verordent de gemeente Valkenburg-Houthem dat de nieuwbouw aan het Theodoor Dorrenplein en in de Louis van der Maesenstraat in mergel dient te worden uitgevoerd. Ook de wijk Oost werd gebouwd in mergel, afgewisseld met bakstenen huizen met mergelaccenten.
Tegenwoordig probeert men zoveel mogelijk in mergel te restaureren en renoveren.

Valkenburg koestert gelukkig zijn karakteristiek bouwmateriaal en mag met recht ‘mergelstadje’ genoemd worden.

Els Diederen aug. 2011 ©